Stationsplein Oost Utrecht

Buro Sant en Co is samen met Ector Hoogstad Architecten verantwoordelijk voor het opstellen van de stedenbouwkundige randvoorwaarden, de beeldkwaliteit voor de gevels en de publieke ruimte en de detaillering tot een definitief maaiveldontwerp. De opgave was het ontwerpen van een nieuw herkenbaar plein voor het Centraal Station op een verhoogd maaiveld waaronder 12.500 fietsparkeerplaatsen worden gerealiseerd; ’s werelds grootste fietsenstalling!

Bij de ontwikkeling van het stationsgebied gaat het om verbinden, herstellen en betekenis geven. Het Stationsplein wordt de schakel tussen het station en de binnenstad. Onze stedenbouwkundige visie is dat het plein zich niet beperkt tot het verhoogde plein, het feitelijke stationsplein, maar zich uitstrekt als ‘Stationsallee’; de verbinding tussen drie belangrijke oost-west routes in de stad. Het nieuwe stationsgebouw vormt hierin, samen met een bijzonder dak en de entree van Nieuw Hoog Catharijne, het middelpunt.

Stationsallee
In het stedenbouwkundig plan hebben we gewerkt aan een samenhangend profiel, randstedelijke kwaliteit in de gebouwen rondom en het creëren van een levendige straat met een prettige menselijke maat. De Stationsallee was voorheen een rechte lange lijn tussen de Inktpot en de bibliotheek. Het station ligt ook aan deze lijn, echter min of meer verstopt door zijn ligging naar achteren. Door de Allee te knikken komt het station weer als beeldbepalend element aan de Stationsallee te liggen. Het verwerken van grote stromen voetgangers en fietsers is hoofduitgangspunt voor het ontwerp. Het verhoogde maaiveld van de Stationsallee zien we als de schakelruimte in het netwerk van stromen. De eenvoudige ruimtelijke inrichting is gericht op het vergroten van de oriëntatie en de doorstroming van deze plek waar alle voetgangersstromen vervlechten. Verblijven staat hier op de tweede plek.

De Stationsallee is een hybride tussen straat en plein, en de overgang tussen het historisch Utrechts maaiveld en de moderne OV-terminal. De fietsenkelder is de reden voor een verhoging van het maaiveld, midden in de Stationsallee. Echter, een bijzonder verloop in de verharding zorgt voor een naadloze overgang tussen de twee gebieden. Deze naadloze overgang wordt versterkt doordat zowel het meubilair als de bomen meegaan met het opgetilde maaiveld. De Stationsallee krijgt een ‘kamerbreed tapijt’, een eenduidige verharding van gevel tot gevel. In de lange lengte is een bestratingspatroon ontworpen dat naadloos verloopt van 100% klinkers op het maaiveld aan de koppen naar 100% natuursteen op het verhoogde plein in het midden. De Stationsallee verbindt daarmee het natuurstenen hightech karakter van het station met de traditionele inrichting van het Utrechtse maaiveld.

Profiel
Het profiel van de Stationsallee is functioneel ingedeeld met steeds een brede witte natuursteenband; de krijtstreep. De krijtstrepen zijn een doorlopend thema in de Stationsallee; ze zorgen voor een mooie optische verdeling maar zijn vooral functioneel qua begrenzing van de verkeersstromen. Het meubilair is in twee lijnen in het profiel geplaatst: uitnodigend meubilair en lage lichtmasten met een goede lichtintensiteit en -kleur zorgen voor een menselijke maat.

In de Stationsallee zijn de bomen beeldbepalend. Er is gekozen voor verschillende bomen (Utrechtse bomenmix) die in een losse setting staan. Op het dak van de fietsenkelder worden de bomen in verhoogde bakken geplant. De bomen op het dak worden voorzien van water door het maken van een schijngrondwaterspiegel. Het hoge dak boven het plein is opgevat als een op zichzelf staand object, terughoudend vormgegeven als een abstracte wolk, bedoeld om droog van het station naar Hoog Catharijne te kunnen lopen, maar ook voor de opvang van regenwater waarmee deze artificiële waterspiegel wordt gevoed. De watertoevoer naar de bomen wordt gereguleerd vanuit het centrale waterelement. Het waterelement is een verhoogde natuursteen plaat, met een gravure van de oude stad Utrecht, waar bruisende waterspuiters aan zijn toegevoegd.