Het Fredrik Hendrikplantsoen, is een opmerkelijke groene ruimte in de frederik Hendrikbuurt ten westen van het centrum van Amsterdam. Van origine is de Frederik Hendrik buurt een wijk waarin alle rangen en standen door elkaar wonen. Het plantsoen werd aangelegd in 1886, sommige bomen zijn nog steeds uit die tijd. Door de tijd is het plantsoen sleets geworden en volgegfroeid met bosschages.
Het is een voorrecht te mogen werken op plekken waar anderen hun voetsporen hebben achtergelaten. Het vereist begrip en respect voor wat er is en hoe het zich heeft ontwikkeld. Studie van de geschiedenis belicht bestaande kwaliteiten en wijst de weg naar de versterking ervan. Ruimtelijke en landschappelijke kwaliteiten als zichtlijnen, omsloten en open plekken, randen, groenstructuur, padenstructuur en entrees worden versterkt en gebruikt als raamwerk voor nieuwe lagen die passen in een hedendaags park, een plek die gebruikt wordt als huiskamer, om te sporten, te spelen en te ontmoeten. Het nieuwe ontwerp is het resultaat van een co-productie tussen Buro Sant en Co, de bewoners van de Frederik Hendrikbuurt, Gemeente Amsterdam, Carve en Joep van Lieshout.
Matroesjka park
Bij het Fredrik Hendrikplantsoen gaat het om de kleine schaal en de menselijke maat. Het ruimtelijke concept is gebaseerd op het idee van ruimtes in ruimtes maken, in verschillende mate van geborgenheid: een (speel)tuin in een plantsoen in een park in een stad. Een Matroesjka park. In het ontwerp worden de drie verschillende delen getransformeerd naar één pocketpark. Het park is nu beter verbonden met zijn omgeving, heeft een nieuwe logische padenstructuur en is voorzien van aantrekkelijk programma. Er is gezocht naar een balans tussen ruimtelijkheid en geborgenheid. Tussen de verschillende parkonderdelen is de ruimtelijk relatie verbeterd door het toepassen van zichtlijnen.
De stam
Joep van Lieshout heeft vijf koraalrode beelden ontworpen voor het park. De beelden vertellen het verhaal over de vergeten geschiedenis van de Zaagmolenbuurt. Hier floreerde ooit de houtindustrie; een verleden waar je nauwelijks nog iemand over hoort en waar alleen de straatnamen nog aan memoreren. Met de beelden van van Lieshout wordt het constructieve verleden gesymboliseerd en tegelijkertijd het belang van samenwerken aangetoond.
Meer groen, minder auto’s
Door de bouw van de Singelgrachtgarage worden in de nabije toekomst de parkeerplaatsen rondom het plantsoen omgezet in groen. Op de nieuwe grens komt een prachtig hekwerk. Onderdeel van het ontwerp is de entree van deze Singelgrachtgarage in het plantsoen. Samen met de gemeente Amsterdam heeft er een zorgvuldige inpassing plaatgevonden. In dit zuidelijk deel wordt tevens een bestaand schoolplein beter ingepast in het park waarbij er meer ruimte is voor verblijven en groen. Dit laatste deel wordt in 2024 aangelegd.
Spelen en ontmoeten in het groen
In het park is een extra laag toegevoegd van cirkels waarbinnen verschillende speelaanleidingen zijn voorzien. De cirkels voegen zich in de vloeiende vormentaal van het park. De speelobjecten zijn gekoppeld aan de padenstructuur in het park. Hiermee stimuleren we gebruik en ontmoeting op een natuurlijke manier. Het grote speelobject van Carve bevindt zich centraal in het park op een kruispunt van paden. Vanaf 3 momenten stijgt het object naar 5 meter hoogte waarna het over de paden door de boomkronen loopt naar de overkant. De paden lopen ongehinderd onder het object door, zodat er zo min mogelijk ruimte aan het plantsoen wordt onttrokken en er interactie ontstaat tussen de spelende kinderen en wandelaars.
De speelslinger voegt een nieuwe laag toe aan het park. De speeltorens hebben alle drie een andere invulling. Aanvullend aan de speelslinger die bedoeld is voor de wat groter kinderen (4-12) bevind zich een grote zandbak met waterelement en een speelplek voor de kleine avonturiers (0 – 4 jaar)
De centrale delen van het park hebben gazon waarop kan worden gespeeld en gerust. Door het plaatsen van extra bomen en heesters ontstaat er een fijn microklimaat, met een afwisseling tussen open en meer besloten plekken.
De rotonde als buurtschakel
De rotonde vormt een belangrijke loop en schakel binnen de Frederik Hendrikbuurt en het plantsoen. Onderdeel van de rotonde is een zijlus van de tram. De oude platanen vormen een belangrijk herkenningspunt en geven de plek een fijn klimaat en schaal. De plek was sleets en werd als onveilig ervaren. Door het toevoegen van een heldere padenstructuur, een gelaagde groenopzet, kunst en zitelementen is deze plek een logisch onderdeel geworden van het plantsoen en een ontmoetingspunt voor de mensen uit de buurt.
Frederik Hendrikbuurt Amsterdam
Gemeente Amsterdam
2012 noordelijk deel, 2022 zuidelijk deel
2014-2015 noordelijk deel, 2024 zuidelijk deel
Carve Joep van Lieshout
ca. 32.000 m2